عکسهایی از محرم به سفارش یکی از رفقای گرمه ای.

روز عاشورا با قرائت زیارت عاشورا بعد از نماز صبح در حسینیه آغاز میشود . بعد از اتمام زیارت عاشورا عزاداران صبحانه را که حلیم مخصوص عاشوراست صرف میکنند و مراسم صبح تمام میشود . از 5/1 ساعت مانده به ظهر مراسم ظهر عاشورا آغاز میشود . نوحه خوانان نوحه میخوانند و نماز ظهر عاشورا نیز به جماعت اقامه میشود . طوری برنامه ریزی میشود که نماز اول وقت اقامه شود . بعد از منبر یا قبل از منبر که معمولا قبل از منبر است . علاوه بر نوحه های سنتی نوحه ای که چند سالی است آقای فرامرز مرشدی میخواند جزو رسومات شده است .

 " در زوال ظهر عاشورا مادری دیدم خون میگرید    در کف شمر ستم پیشه خنجری دیدم خون میگرید ."

و بعد از اتمام مراسم ظهر حدود 3 ساعت مانده به مغرب مراسم عصر آغاز میشود . نخل را بلند میکنند و از حسینیه به سمت قبرستان عمومی میروند . در قبرستان نخل را زمین میگذارند و زیارت اهل قبور انجام میشود . سپس نخل را بلند میکنند و به امامزاده عبدالله بن سلیمان بن موسی بن جعفر ( ع ) میروند . نخل را زمین میگذارند و زیارت میکنند و نخل را بلند کرده و به امازاده جنید بن حمزه بن موسی بن جعفر ( ع ) میروند . پس از زیارت امامزاده  ، زیارت وارث خوانده میشود و سپس نخل رابلند میکنند و به حسینیه میروند ودر حسینیه اگر روز پنج شنبه نباشد تجهیزاتی را که به نخل بسته اند باز میکنند و در مکانی برای سال آینده نگهداری میکنند و اگر روز پنج شنبه باشد یک شب دیگر نیز نخل تجهیز شده باقی میماند تا شب جمعه نیز مراسم نخل گردانی انجام شود و روز جمعه اصطلاحا نخل را به هم میریزند . در طول مسیر معمولا نوحه حسن وای حسین خوانده میشود .قسمت اول آن چنین است :

ای کشته راه داور من      حسن وای حسین وای

ای پشت و پناه لشکر من   حسن وای حسین وای

برخیز وبیا به لشکر من      حسن وای حسین وای

عباس جوان برادر من      حسن وای حسین وای

چند سالی است نوحه جلو نخل در روز عاشورا توسط آقایان حاج احمد سعیدی و کربلایی حسین جلال خوانده میشود . خداوند به همه ذاکرین و نوحه خوان ها و عزاداران حضرت اباعبدالله الحسین ( ع ) جزای خیر عنایت فرماید .

روز تاسوعا نخلیها مشغول پوشاندن لباس بر نخل میشوند . نخل چهارچوبه ای مسقف شبیه تابوت است که به مناسبت شهادت امام حسین و در حرکتی نمادین همراه با نوحه خوانی در حسینیه و کوچه های گرمه و بین امامزاده ها و قبرستان گردانده میشود نوحه ی معروف نخل تقریبا فلسفه ی نخل گردانی را بیان میکند :

ما سینه زنان کز پی این نخل عزاییم        از تعزیه داران شه کرب و بلاییم

آن روز نبودی اگرت تخته و تابوت         این نخل و علم تخته و تابوت نماییم

بستیم اگر خنجر و شمشیر بر این نخل       در فکر جراحات شه کرب و بلاییم

.........................................          .....................................

نخل را با پارچه مشکی میپوشانند ، دو شمشیر بلند ، جلو و عقب نخل در بالاترین قسمت و 4 خنجر در چهار گوشه نخل نصب میشود . جلو و عقب نخل با عکسهایی از ائمه اطهار تزیین میشود .

نخل دو زنگ دارد که داخل آن نصب میشود یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر یک نفر مسئول حرکت دادن زنگ  هاست .ظاهرا زنگها علامت کاروان ابا عبدالله یا کاروان اسراست . چهر نفر نخل را بلند میکنند که در اصطلاح نخلی هستند و بعد مردم برای رفتن زیر نخل و گرفتن پایه های آن بر هم سبقت میجویند . در حالی که نخلیها در حال انجام کار خود هستند و یا وقتی آن را به پایان رساندند . 4 دسته حرکت میکنند .

1 - دُوَن داران : چند نفر هستند که زنبیلهایی با خود حمل میکنند و به درب تک تک منازل مسکونی مراجعه نموده و مواد لازم برای تهیه حلیم روز عاشورا را دریافت میکنند . مردم نذر دارند و اگر احیانا دون داران به درب منزل آنها نروند گله میکنند .

2 – علم داران : علم ها را که یا  شب پنجم اگر شب جمعه بوده و یا شب ششم بر پا کرده اند علم داران بر میدارند و به خانه همه اهالی همراه علمهایشان میروند ، ذکر آنها هنگام ورود به خانه اهالی (( یا عباسعلی )) است .

3 – ملاها : ملاها شروع به خواندن اشعار محتشم میکنند از نزدیکترین خانه به حسینیه شروع میکنند و درب تمام منازل میروند و ضمن محتشم خوانی برای اموات صاحبخانه ها طلب مغفرت میکنند . شبهای دهه وقتی محتشم میخوانند تکرار آن اینست :

یاران عزای کیست که در دشت کربلاست     ماتم نشین محمد و صاحب عزا خداست

اما روز تاسوعا بند دیگری را تکرار میکنند :

بیا که با دل پر خون به کربلای حسین      به های های بگرییم در عزای حسین

ملاها پس از پرسه زنی درب تمام منازل ، نزدیک ظهر وارد حسینیه میشوند ، بند پایانی محتشم را میخوانند و کارشان خاتمه می یابد .

4 – هیئت : به همراه گروهای 3 گانه هیئت عاشقان حضرت ابوالفضل ( ع ) نیز با نوحه خوانان حرکت میکنند و در تمام کوچه ها پرسه میزنند و در محلهایی خاص نیز از حرکت باز می ایستند و برای اموات فاتحه خوانی میکند .به مجموعه این اعمال ، پرسه زنی میگویند . مردم بر گروهای 3 گانه فوق چیز یا پولی نیز به عنوان تیمن و تبرک پرداخت میکنند .

دون داران کار اصلی شان از ظهر شروع میشود . گندمهای دریافتی را ابتدا تمیز کرده و سپس به آسیاب برده بلغور میکنند و در آشپزخانه مخصوص کنار حسینیه دیگهای بزرگی بار میگذارند و بلغور گندم و نخود و لوبیا و سایر حبوبات که نذری مردم است را بار میکند . در یک ریگ نیز گوشتهای نذری مردم برای حلیم را بار میکنند . سال گذشته که سوال کردم گفتند 160 کیلوگرم گوشت برای حلیم بار گذاشته اند . کار پخت حلیم تا نزدیکی های صبح طول میکشد . حدود یک دیگ از حلیم را برای صبحانه کسانی که در زیارت عاشورای صبح عاشورا شرکت کرده اند میگذارند و ما بقی حلیم را مردم در ظرف کرده و به خانه میبرند و جهت  تیمن و تبرک میل میکنند .      

" محرم در گرمه "

مراسم سوگواری ابا عبدالله الحسین ( ع ) در روستای گرمه از شب اول محرم آغاز میشود . پس از اقامه نماز مغرب و عشا و صرف شام در حسینیه که نذری یکی از اهالی است و تا شب یازدهم هر شب توسط یک نفر ادامه دارد مراسم سوگواری آغاز میشود . در شب اول ابتدا چاووشی میشود . دو نفر چاووش مراسم چاووشی را انجام میدهند . اشعاری در خصوص ائمه خوانده میشود و در پایان هر بند عزاداران یا حسین میگویند و سپس محتشم خوانها بند اول و دوم از 12 بند محتشم را همخوانی میکنند . در پایان هر بیت ، عزاداران میگویند " یاران عزای کیست که در دشت کربلاست     ماتم نشین محمد و صاحب عزا خداست " سپس مراسم " حسن ، حسین " انجام میشود . عزاداران دو دسته میشوند و روبروی هم قرار میگیرند و در حال سینه زنی یک گروه میگویند حسن و گروه مقابل میگویند ، حسین . سپس مراسم نوحه خوانی است . چند نفر نوحه میخوانند و عزاداران سینه میزنند . معمولا حاج محمد آقا شیبانی این نوحه را میخواند :

 فراش عزا زد به فلک خیمه ماتم                در ماه محرم

--------------------------------              -------------

گفتا به  دل غمزده یوسف به زلیخا              کی شوخ شکر خا

بر چشم مکش سرمه و بر زلف منه خم         در ماه محرم

--------------------------------               -------------

سپس روحانی منبر میرود و سخنرانی میکند . در بین مراسم نیز با چای و شیرینی از مردم پذیرایی میشود . این برنامه شب اول است .